Bé bắt đầu ăn dặm là một bước ngoặt lớn trong hành trình dinh dưỡng của con. Giai đoạn này ảnh hưởng nhiều đến sự phát triển thể chất, trí tuệ và sức khỏe của bé về sau. Nếu mẹ không định hướng đúng ngay từ đầu, bé có thể sợ thức ăn, dẫn đến biếng ăn và hấp thụ kém. Vì vậy, việc tập cho bé ăn dặm đúng cách là rất quan trọng để bé phát triển toàn diện.
- Khi nào nên cho bé ăn dặm?
WHO khuyến cáo bắt đầu cho trẻ ăn dặm khi trẻ được 6 tháng tuổi, vì sữa mẹ lúc này không còn đủ cung cấp nhu cầu dinh dưỡng hàng ngày của trẻ. Hệ tiêu hóa của trẻ cũng đã phát triển đủ để tiêu hóa các loại thức ăn đặc hơn.
Một số dấu hiệu cho thấy trẻ đã sẵn sàng làm quen với thức ăn đặc:
- Trẻ đủ 6 tháng tuổi.
- Trẻ có thể ngồi mà không cần hoặc cần rất ít sự trợ giúp.
- Trẻ kiểm soát đầu tốt.
- Trẻ cầm nắm và đưa thức ăn vào miệng.
- Trẻ nhai khi thấy người lớn ăn.
- Trẻ vẫn cảm thấy đói sau khi đã bú mẹ.
2. Nên bắt đầu với thực phẩm nào khi mới ăn dặm
Bữa ăn của trẻ cần có đủ 4 nhóm thực phẩm chính: tinh bột (gạo tẻ, gạo nếp, ngô…), chất đạm (các loại cá, thịt, trứng, sữa…), chất béo (dầu thực vật, mỡ động vật), chất xơ, vitamin và khoáng chất (rau xanh, các loại củ). Khi bắt đầu cho trẻ ăn dặm, mẹ nên cho con ăn riêng từng loại thức ăn thay vì trộn chung.
Nếu chọn phương pháp truyền thống bằng bột gạo hoặc cháo xay, mẹ nên bắt đầu với bột nguyên chất hoặc bột pha sữa mẹ, sau đó thêm đạm, dầu và cuối cùng là rau. Không khuyến khích dùng bột ăn dặm sẵn, nhưng nếu mẹ bận rộn, hãy chọn bột chỉ chứa một loại ngũ cốc, không dùng bột ngũ cốc hỗn hợp. Mẹ có thể bắt đầu bằng các loại quả chín hoặc rau củ mềm hấp rồi nghiền nát (chuối, bơ, bí ngô, cà rốt, khoai lang…), sau đó mới thêm thịt và rau xanh.
Nếu áp dụng phương pháp ăn dặm tự chỉ huy, mẹ cần chú trọng chế độ ăn cân bằng. Trẻ nhỏ cần nhiều chất béo hơn chất xơ để hấp thụ dinh dưỡng hiệu quả. Giai đoạn đầu, nên bắt đầu với rau củ nghiền hoặc xay nhuyễn như cà rốt, bí đỏ, khoai tây, khoai lang; trái cây xay nhuyễn như táo hấp, lê hấp, chuối nghiền; ngũ cốc không chứa gluten. Sau đó có thể chuyển sang các loại thịt và thức ăn dạng viên, thanh.
Phương pháp ăn dặm phù hợp với mỗi trẻ và gia đình khác nhau. Không có nguyên tắc cụ thể nào về thực phẩm phải bắt đầu. Mẹ nên chọn loại thức ăn ít gây dị ứng và gần giống với sữa trẻ đang dùng. Ví dụ, nếu bé quen vị sữa mẹ, mẹ có thể bắt đầu với chuối chín nghiền trộn sữa mẹ. Nếu bé quen vị sữa công thức, có thể thử quả bơ. Khẩu vị và nhu cầu của mỗi bé khác nhau, mẹ cần thử nghiệm để tìm ra phương án phù hợp nhất cho bé.
3. Bắt đầu ăn dặm như thế nào?
Bắt đầu như thế nào?
Trước khi bắt đầu ăn dặm, mẹ nên cho bé chơi với thìa nhựa để thử phản ứng. Khi trẻ có thể tự đưa thìa vào miệng chính xác, việc tập luyện có thể bắt đầu. Lựa chọn thời điểm cả mẹ và bé đều thoải mái để bắt đầu.
Đặt bé ngồi ngay ngắn, nên dùng ghế ăn dặm để tập thói quen ngồi vào ghế khi ăn. Dùng thìa nhựa an toàn để xúc thức ăn cho bé, khởi đầu bằng 1/2 thìa cà phê thức ăn hoặc ít hơn. Mẹ nên trò chuyện với bé trong khi ăn để tạo sự thoải mái.
Khởi đầu bằng bột nguyên chất hoặc bột pha sữa mẹ, sau đó thêm đạm, dầu và cuối cùng là rau. Khi muốn cho bé ăn món mới, mẹ nên bắt đầu vào buổi sáng để dễ xử lý nếu bé dị ứng.
Quan sát phản ứng của trẻ
Nếu bé háo hức, há miệng và vui vẻ tiếp nhận đồ ăn, có nghĩa là bé đã sẵn sàng. Ngược lại, nếu bé ngậm chặt miệng, nhăn mặt hoặc phì thức ăn ra, mẹ nên chờ thêm một thời gian trước khi thử lại.
Kiên trì thử lại sau vài lần nếu bé không chịu ăn. Một số trẻ có thể chấp nhận thức ăn dặm theo cách đặc biệt như ăn bằng ngón tay của mẹ. Khi cho bé ăn thực phẩm mới, nên đưa món ngọt vào đầu lưỡi của trẻ và món ít ngọt hơn vào phần giữa lưỡi để tăng cơ hội bé nuốt vào.
4. Những mẹo giúp bé làm quen với thức ăn dễ dàng hơn
Khởi đầu khi bé được 6 tháng
6 tháng là thời điểm lý tưởng để bắt đầu cho bé ăn dặm, khi hệ tiêu hóa của bé đã phát triển đủ để tiếp nhận thức ăn đặc.
2. Chọn thực phẩm lành mạnh
Thay vì bắt đầu bằng ngũ cốc, hãy cho bé làm quen với các loại trái cây và rau củ như bí đỏ, khoai lang, đậu Hà Lan, bơ và chuối. Những thực phẩm này dễ dàng nghiền nhuyễn và phù hợp cho bé mới bắt đầu ăn dặm.
3. Độ lỏng của thức ăn
Món ăn đầu tiên nên có độ lỏng vừa phải để bé dễ tiêu hóa. Trộn hỗn hợp nhuyễn mịn với sữa mẹ hoặc sữa công thức. Khi bé quen dần, có thể tăng dần độ đặc của thức ăn.
4. Bắt đầu với một bữa ăn mỗi ngày
Ban đầu, mục tiêu là giúp bé làm quen với mùi vị và kết cấu mới. Bắt đầu từ từ với một bữa ăn mỗi ngày, vào thời điểm bé vui vẻ và hơi đói, chẳng hạn khoảng một giờ sau khi bú mẹ hoặc bú bình.
5. Tiếp tục cho bé bú mẹ hoặc bú bình
Hầu hết calo và chất dinh dưỡng của bé vẫn đến từ sữa mẹ hoặc sữa công thức. Thức ăn đặc chỉ là bổ sung và sẽ không trở thành phần chính trong chế độ ăn của bé cho đến khi bé được 1 tuổi hoặc muộn hơn.
6. Kiên nhẫn nếu bé không thích thức ăn
Nếu bé từ chối một loại thức ăn, hãy kiên nhẫn. Có thể mất nhiều lần thử để bé bắt đầu thích món đó. Hãy tiếp tục giới thiệu các loại thức ăn mới và trộn chúng với những món bé thích.
7. Ưu tiên thực phẩm hữu cơ
Chọn thực phẩm hữu cơ để hạn chế việc bé tiếp xúc với thuốc trừ sâu, kháng sinh và hormone tăng trưởng nhân tạo. Nếu có thể, mẹ cũng có thể tự tay trồng rau cho con ăn.
8. Nếm thử thức ăn của bé
Thức ăn dành cho trẻ em không có đường hoặc muối nhưng vẫn phải ngon và có mùi thơm. Nếu món ăn không hấp dẫn bạn, có thể bé cũng sẽ không thích.
9. Linh hoạt trong chế độ ăn
Trẻ sơ sinh có thể thay đổi sở thích ăn uống từng ngày. Khi bé mọc răng hoặc bị ốm, bé có thể không muốn ăn thức ăn đặc trong một vài ngày. Hãy linh hoạt để đáp ứng nhu cầu và tâm trạng thay đổi của bé.
10. Tạo không khí vui vẻ khi ăn
Giúp bé trải nghiệm thức ăn một cách tích cực bằng cách tạo không khí vui vẻ khi ăn. Điều này giúp bé phát triển mối quan hệ tốt với thức ăn và thích ăn nhiều loại thức ăn lành mạnh.