- Khám thai đúng hẹn mang lại những lợi ích gì?
Khám thai là một việc làm quan trọng và vô cùng cần thiết đối với phụ nữ mang thai.
Tuân thủ đầy đủ và đúng lịch khám được bác sĩ chỉ định sẽ giúp mẹ bầu theo dõi sự phát triển của thai nhi qua từng giai đoạn. Đồng thời, mẹ bầu sẽ được bác sĩ hướng dẫn cách chăm sóc và chế độ dinh dưỡng phù hợp ở từng tam cá nguyệt để đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và thai nhi.
Trong mỗi lần khám thai, mẹ bầu sẽ được kiểm tra sức khỏe tổng quát và thực hiện các xét nghiệm cần thiết như xét nghiệm máu, xét nghiệm nước tiểu và siêu âm hình thái học. Những kiểm tra này giúp phát hiện sớm các bất thường ở sức khỏe sản phụ hoặc thai nhi.
Trong từng tam cá nguyệt sẽ có những xét nghiệm để tầm soát và sàng lọc các nguy cơ tiềm ẩn. Vì vậy, mẹ bầu cần tuân thủ lịch khám thai định kỳ ở cả ba tam cá nguyệt để quản lý thai kỳ tốt hơn, phát hiện sớm những nguy cơ cao và có biện pháp can thiệp kịp thời, hiệu quả.
2. Những mốc khám thai quan trọng mẹ bầu cần nhớ
Khám thai lần đầu khi thai kỳ 5-8 tuần
Lần khám thai đầu tiên là cực kỳ quan trọng cho cả mẹ và thai nhi. Mẹ bầu nên lên lịch khám khoảng từ tuần thứ 5-8 ngay khi phát hiện có thai qua dấu hiệu trễ kinh, que thử thai hiện 2 vạch hoặc các triệu chứng mang thai sớm.
Trong lần khám thai đầu, bác sĩ sẽ chỉ định một số kiểm tra và xét nghiệm sau:
- Đo cân nặng và chiều cao để tính chỉ số BMI, đánh giá tình trạng thừa cân hoặc béo phì. Nếu chỉ số BMI quá cao, bác sĩ sẽ tư vấn cách kiểm soát cân nặng khi mang thai để giảm thiểu các nguy cơ biến chứng.
- Đo huyết áp để xem mẹ bầu có bị tăng huyết áp không, nhằm phòng ngừa nguy cơ tiền sản giật.
- Siêu âm để xác định vị trí làm tổ của phôi thai và loại trừ khả năng mang thai ngoài tử cung gây nguy hiểm.
- Xét nghiệm máu để kiểm tra sự hiện diện của hormone hCG trong trường hợp siêu âm không thấy rõ túi thai hoặc có dấu hiệu bất thường.
- Tính tuổi thai và ngày dự sinh dựa trên kết quả siêu âm hoặc ngày đầu của kỳ kinh gần nhất tùy từng trường hợp cụ thể.
Bác sĩ cũng sẽ hỏi thăm về tiền sử bệnh lý của bản thân và gia đình để dự phòng các nguy cơ trong thai kỳ như tiền sử sảy thai, sinh non, tiền sản giật hoặc sản giật, bệnh Down, nứt đốt sống, tăng huyết áp, đái tháo đường…
Ngoài ra, tại mốc khám thai này, bác sĩ sẽ hướng dẫn mẹ bổ sung các nhóm vitamin và khoáng chất cần thiết khi mang thai; hướng dẫn chế độ ăn uống khoa học, cung cấp đủ các nhóm chất dinh dưỡng cho mẹ và bé; tư vấn lối sống lành mạnh và các điều cần tránh khi mới mang thai.
Thai kỳ 8-10 tuần
Nếu trong lần khám đầu tiên, bác sĩ chưa thấy phôi thai làm tổ hoặc chưa nghe được tim thai, mẹ bầu sẽ được hẹn khám lại vào giai đoạn 8-10 tuần. Ở lần khám này, mẹ sẽ được kiểm tra toàn diện hơn về các vấn đề liên quan đến phôi thai, bao gồm siêu âm tim thai và các kiểm tra khác.
Thai kỳ 11-13 tuần 6 ngày
Đây là mốc khám thai quan trọng giúp phát hiện và tầm soát dị tật thai nhi đầu tiên mà bác sĩ khuyến cáo mẹ bầu cần thăm khám đúng lịch.
Bác sĩ Lâm Khoa cho biết, chỉ trong khoảng thời gian 11-13 tuần 6 ngày mới có kết quả đo độ mờ da gáy có ý nghĩa, giúp phát hiện các dị tật bẩm sinh liên quan đến bất thường nhiễm sắc thể như Down, Edward, Patau, và các bất thường hình thái học khác. Ngoài ra, mẹ bầu có thể được chỉ định làm các xét nghiệm máu để tầm soát các bất thường số lượng nhiễm sắc thể thường gặp.
Nếu trong lần khám này phát hiện có hình ảnh siêu âm bất thường về cấu trúc của thai nhi hoặc nguy cơ bất thường về số lượng nhiễm sắc thể cao, bác sĩ sẽ khuyến cáo thực hiện các thủ thuật xâm lấn như sinh thiết gai nhau hoặc chọc ối tùy theo từng trường hợp để xác định thai nhi có bất thường về số lượng nhiễm sắc thể hay không.
Đây là một xét nghiệm tầm soát có độ chính xác cao lên đến 99%. Nguy cơ sảy thai do chọc ối hoặc sinh thiết gai nhau là rất thấp, dưới 1%, nên mẹ không cần lo lắng
Thai kỳ 16-18 tuần
Ở mốc khám thai khi thai nhi được 16-18 tuần tuổi, mẹ bầu sẽ thực hiện các kiểm tra thường quy như đo cân nặng, huyết áp, xét nghiệm nước tiểu và siêu âm để theo dõi sự phát triển của thai nhi.
Nếu ở lần khám thai trước mẹ bầu chưa được thực hiện xét nghiệm máu để tầm soát các bất thường số lượng nhiễm sắc thể, tại đợt khám này mẹ sẽ được làm Triple Test – xét nghiệm máu thường tiến hành khi thai nhi được 16-18 tuần tuổi để sàng lọc các bệnh lý ở thai nhi. Độ nhạy của Triple Test thấp hơn xét nghiệm máu ở tam cá nguyệt thứ nhất, hoặc mẹ bầu có thể chọn làm NIPT.
Bên cạnh đó, đối với những mẹ bầu có tiền sử sinh non hoặc thai kỳ có yếu tố nguy cơ, bác sĩ sẽ chỉ định thêm việc đo chiều dài kênh cổ tử cung.
Thai kỳ 20-24 tuần
Khi thai nhi được khoảng từ tuần thứ 20 đến 24, bác sĩ sẽ yêu cầu mẹ bầu thực hiện siêu âm 4D và tiến hành các xét nghiệm cần thiết để kiểm tra hình thái thai nhi. Mục đích là nhằm phát hiện các bất thường nếu có, chẳng hạn như hở hàm ếch, dị tật sứt môi hoặc dị dạng ở cơ quan và nội tạng. Đồng thời, bác sĩ cũng sẽ đo chiều dài kênh cổ tử cung để tầm soát dấu hiệu sinh non. Nếu phát hiện có bất thường, bác sĩ sẽ tiến hành chọc ối để kiểm tra chi tiết và chính xác hơn.
Trong mốc khám thai này, mẹ bầu sẽ được tiêm vắc xin ngừa uốn ván mũi đầu tiên, một bước quan trọng để bảo vệ sức khỏe cho cả mẹ và bé.
Tại mốc khám thai từ tuần 24 đến 28, mẹ bầu sẽ trải qua các kiểm tra lâm sàng như những lần khám trước để theo dõi sự phát triển của thai nhi. Bác sĩ sẽ chỉ định siêu âm 2D để đánh giá sự tăng trưởng của thai nhi và kiểm tra lượng nước ối cũng như vị trí bám của nhau thai.
Một xét nghiệm quan trọng trong giai đoạn này là nghiệm pháp dung nạp glucose, giúp phát hiện sớm đái tháo đường thai kỳ. Dựa trên kết quả, bác sĩ sẽ hướng dẫn mẹ bầu điều chỉnh chế độ ăn uống, lối sống và sử dụng thêm insulin nếu cần thiết.
Ngoài ra, đây cũng là thời điểm mẹ bầu cần tiêm vắc xin bạch hầu – ho gà – uốn ván (Boostrix) nếu thai nhi đã hơn 27 tuần.
Trong trường hợp mẹ bầu bị viêm gan B, sẽ tiến hành xét nghiệm máu để quyết định liệu có cần điều trị viêm gan B nhằm giảm nguy cơ lây nhiễm cho thai nhi hay không.
Thai kỳ 28-32 tuần
Trong khoảng thời gian từ tuần 28 đến 32, mẹ bầu sẽ trải qua các kiểm tra lâm sàng thường quy. Ngoài ra, bác sĩ sẽ chỉ định siêu âm hình thái học quý 3 để phát hiện các bất thường có thể khởi phát muộn ở thai nhi như đầu nhỏ, bất thường hệ thần kinh trung ương, kiểm tra tim thai và ước tính kích thước thai nhi.
Thai kỳ 32-36 tuần
Ở giai đoạn từ tuần 32 đến 36, mẹ bầu cần đặc biệt chú ý kiểm tra ngôi thai và sự phát triển của thai nhi. Trong thời gian này, mẹ bầu nên đi khám thai mỗi 2 tuần một lần. Tùy vào từng trường hợp cụ thể, bác sĩ có thể chỉ định thêm các xét nghiệm bổ sung.
Thai kỳ 36-40 tuần
Từ tuần 36 đến 40, mẹ bầu sẽ được hẹn tái khám hàng tuần để bác sĩ đánh giá sức khỏe thai nhi thông qua kết quả siêu âm và đo tim thai. Đồng thời, bác sĩ sẽ kiểm tra cổ tử cung và khung chậu của mẹ để tiên lượng khả năng sinh ngả âm đạo.
Lưu ý quan trọng
Việc chỉ định sinh thường hay sinh mổ nên dựa trên đánh giá của bác sĩ, không nên xuất phát từ mong muốn của mẹ bầu và gia đình để tránh những nguy cơ không mong muốn cho cả mẹ và bé.
Chăm sóc thai kỳ nguy cơ cao
Đối với những mẹ bầu có yếu tố thai kỳ nguy cơ cao hoặc tiền sử mang thai gặp biến chứng, có thể cần lịch khám thai dày đặc hơn để theo dõi sát sao. Tốt nhất, mẹ bầu nên lựa chọn một bác sĩ đồng hành xuyên suốt để nắm rõ thai kỳ, hướng dẫn chính xác và can thiệp kịp thời khi cần, đảm bảo quá trình sinh nở an toàn và mẹ tròn con vuông.
Những điều mẹ cần lưu ý khi đi khám thai
Ngoài việc nắm rõ các mốc khám thai, mẹ bầu cũng cần lưu ý những điều sau để quá trình thăm khám diễn ra nhanh chóng và suôn sẻ, tránh gây mệt mỏi, đặc biệt là đối với những mẹ bầu lần đầu mang thai:
- Trang phục thoải mái: Mẹ nên mặc đầm suông rộng và đi dép bệt êm chân để việc thăm khám thuận tiện hơn.
- Tránh sử dụng chất kích thích và nhịn ăn: Để tăng độ chính xác của các kết quả xét nghiệm, mẹ nên tránh sử dụng chất kích thích và nhịn ăn trước khi đi khám. Mẹ có thể mang theo bánh ngọt hoặc sữa để ăn trong lúc chờ kết quả, tránh để cơ thể bị mất sức và ngất xỉu.
- Uống nước và nhịn tiểu: Trong tam cá nguyệt đầu tiên, mẹ cần uống nhiều nước và nhịn đi tiểu để hình ảnh siêu âm được rõ nét hơn.. Vào các tháng tiếp theo, thai nhi phát triển lớn hơn, mẹ nên tránh uống nước và đi tiểu trước khi siêu âm. Mẹ có thể hỏi ý kiến bác sĩ để biết thêm chi tiết cho từng lần khám.
- Vệ sinh sạch sẽ: Đặc biệt là vùng kín để đảm bảo việc thăm khám an toàn, nhất là khi thực hiện siêu âm đầu dò ở giai đoạn đầu.
- Lưu trữ hồ sơ thăm khám: Mẹ nên giữ tất cả hồ sơ thăm khám và các kết quả kiểm tra xét nghiệm trong một tập hồ sơ để dễ dàng mang theo ở mỗi lần khám thai.
- Giấy xác nhận thăm khám: Mẹ nhớ xin giấy xác nhận thăm khám tại cơ sở y tế để được hưởng các quyền lợi thai sản của bảo hiểm xã hội hoặc bảo hiểm thai sản.
Hy vọng qua những lưu ý trên, mẹ bầu sẽ nắm được các mốc khám thai quan trọng và không bỏ lỡ các xét nghiệm tầm soát, sàng lọc dị tật thai nhi.