Thế nào được gọi là thở khò khè?
Thở khò khè là hiện tượng thở bất thường xảy ra khi đường hô hấp dưới của trẻ (từ đoạn khí quản ngực đến các phế quản nhỏ) bị tắc nghẽn. Âm thanh khò khè thường được mô tả như tiếng rít hoặc âm thanh khò khè khi không khí gặp cản trở trong quá trình di chuyển qua đường hô hấp. Âm thanh này thường nghe rõ khi đặt tai gần miệng hoặc ngực của trẻ, và trong nhiều trường hợp có thể nghe rõ từ xa khi trẻ thở mạnh hoặc gắng sức.
Việc phân biệt giữa tiếng khò khè và tiếng khụt khịt khi trẻ thở có thể rất khó khăn. Tiếng khụt khịt thường do tắc nghẽn đường hô hấp trên (mũi), là hiện tượng rất phổ biến và ít nguy hiểm. Chỉ cần vệ sinh sạch sẽ mũi là trẻ có thể thở lại bình thường. Ngược lại, tiếng thở khò khè xuất phát từ đường hô hấp dưới, bao gồm khí quản, phế quản, phế nang và buồng phổi, và thường ít gặp hơn nhưng cần được quan tâm đặc biệt. Thở khò khè ở trẻ sơ sinh có thể là dấu hiệu của một bệnh lý nào đó. Theo thống kê, hiện tượng này thường gặp ở trẻ dưới 2-3 tuổi, do phế quản của trẻ nhỏ dễ bị co thắt, phù nề và tiết dịch khi bị viêm nhiễm.
Nguyên nhân gây nên hiện tượng thở khò khè ở trẻ sơ sinh
Trẻ sơ sinh thở khò khè do nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là một số nguyên nhân nổi bật:
Hen suyễn:
- Hen suyễn thường là nguyên nhân chính gây thở khò khè ở trẻ. Khi bị hen suyễn, đường hô hấp của trẻ dễ bị viêm và kích ứng, làm cho trẻ khó thở, ho và tức ngực. Triệu chứng thường nặng hơn vào ban đêm, khi thời tiết thay đổi hoặc khi tiếp xúc với các yếu tố kích thích như khói thuốc lá, khói bụi.
Dị ứng:
- Trẻ có thể thở khò khè khi bị dị ứng với các chất trong không khí, dẫn đến phản ứng co thắt đường thở. Điều này làm hẹp đường dẫn khí và tạo ra tiếng khò khè hoặc tiếng rít khi thở.
Trào ngược dạ dày thực quản:
- Trào ngược dạ dày thực quản xảy ra khi axit và dịch dạ dày trào ngược lên thực quản, có thể tràn vào khí quản và phổi. Điều này gây kích ứng và sưng viêm đường hô hấp dưới, làm hẹp đường dẫn khí và gây thở khò khè. Để hạn chế tình trạng này, nên cho trẻ ngồi thẳng lưng khi ăn và sau khi ăn 30 phút, tránh cho ăn khi nằm và không cho trẻ ăn quá nhiều vào buổi tối.
Nhiễm trùng đường hô hấp:
- Trẻ có thể bị thở khò khè do nhiễm trùng đường hô hấp. Viêm tiểu phế quản và viêm phổi là các bệnh lý hô hấp dưới thường gây thở khò khè nặng ở trẻ. Ngược lại, các nhiễm trùng đường hô hấp trên như cảm lạnh thường gây ra tiếng thở ồn, nhưng ít khi gây thở khò khè.
Nhận biết và hiểu rõ các nguyên nhân này sẽ giúp cha mẹ có biện pháp chăm sóc và xử lý kịp thời khi trẻ gặp vấn đề thở khò khè.
Trẻ sơ sinh thở khò khè có gây nguy hiểm không?
Thở khò khè ở trẻ sơ sinh là hiện tượng không hiếm gặp và có thể kèm theo các triệu chứng như thở dốc, thở không đều, khàn tiếng, và thở rít. Dù khá phổ biến, thở khò khè có thể là dấu hiệu của các bệnh lý nghiêm trọng. Do đó, cha mẹ cần đặc biệt chú ý đến tiếng thở của bé để phát hiện sớm các âm thanh bất thường và đưa trẻ đến bác sĩ kịp thời.
Các tình huống nguy hiểm khi trẻ thở khò khè:
Hen suyễn:
- Hen suyễn là nguyên nhân phổ biến gây thở khò khè ở trẻ. Khi trẻ bị hen suyễn, đường hô hấp dễ bị viêm và kích ứng, dẫn đến khó thở, ho và tức ngực. Triệu chứng thường nặng hơn vào ban đêm hoặc khi thời tiết thay đổi.
Khối u ở đường hô hấp:
- Các khối u tại khí quản, phế quản hoặc phổi có thể làm hẹp đường hô hấp, gây ra tiếng thở khò khè. Đây là dấu hiệu cảnh báo nghi ngờ trẻ có thể mắc khối u đường hô hấp.
Dị vật trong đường hô hấp:
- Khi trẻ bị hóc các dị vật nhỏ, không gây tắc nghẽn hoàn toàn, có thể dẫn đến thở khò khè. Dị vật có thể gây tắc nghẽn một phần, khiến trẻ khó thở và phát ra tiếng khò khè.
Bệnh tim bẩm sinh:
- Trẻ mắc bệnh tim bẩm sinh có thể gặp khó thở, thở khò khè, da tím tái và nhợt nhạt. Bệnh lý về tim có thể làm giảm khả năng bơm máu, gây ra các triệu chứng trên.
Nhiễm trùng đường hô hấp:
- Viêm thanh quản, khí quản và phế quản thường gây phù nề và chèn ép đường thở, dẫn đến thở khò khè. Nhiễm trùng đường hô hấp dưới như viêm tiểu phế quản và viêm phổi thường gây thở khò khè nặng. Nhiễm trùng đường hô hấp trên, như cảm lạnh, thường gây tiếng thở ồn nhưng ít khi gây thở khò khè.
Những điều ba mẹ cần làm khi trẻ sơ sinh thở khò khè
Thở khò khè thường ít gặp nhưng dễ bị nhầm lẫn với tiếng thở khụt khịt khi trẻ bị tắc mũi. Để xác định đúng nguyên nhân và có biện pháp xử lý kịp thời, cha mẹ cần chú ý các bước sau:
Kiểm tra và vệ sinh mũi
- Vệ sinh mũi: Dùng nước muối sinh lý để vệ sinh mũi cho bé, loại bỏ đờm và dịch nhầy. Nếu tiếng thở của bé không cải thiện sau khi vệ sinh mũi, có thể trẻ đang bị thở khò khè do nguyên nhân khác.
Theo dõi và xử lý tại nhà
- Dị ứng và trào ngược thực quản: Nếu nguyên nhân gây thở khò khè là dị ứng hoặc trào ngược thực quản, cha mẹ có thể tham khảo ý kiến bác sĩ và điều trị tại nhà theo hướng dẫn. Đảm bảo bé ngồi thẳng khi ăn và sau ăn 30 phút để hạn chế trào ngược.
Khi nào nên đưa trẻ đến bác sĩ
- Trẻ dưới 3 tháng tuổi: Nếu trẻ dưới 3 tháng tuổi có dấu hiệu thở khò khè kèm sốt và kém ăn, cần đưa trẻ gặp bác sĩ càng sớm càng tốt.
- Dấu hiệu nghiêm trọng ở trẻ lớn hơn: Ở trẻ lớn hơn, nếu có các dấu hiệu như da tím tái, môi nhợt nhạt, cơ thể lạnh ngắt, vã mồ hôi,… thì cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức.
Chăm sóc tại nhà khi thở khò khè do nhiễm trùng đường hô hấp
- Uống nhiều nước: Cho bé uống nhiều nước để giúp loãng đờm và làm dịu cổ họng.
- Bổ sung vitamin và điện giải: Đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng, bổ sung vitamin và điện giải cho bé để tăng cường sức đề kháng.
Lưu ý cho cha mẹ
- Quan sát kỹ: Chú ý đến các biểu hiện của bé, đặc biệt là cách bé thở và các dấu hiệu khác đi kèm.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ: Nếu không chắc chắn về nguyên nhân và cách xử lý, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo an toàn cho bé.
- Đảm bảo vệ sinh: Giữ môi trường sống sạch sẽ, tránh các tác nhân gây dị ứng và đảm bảo bé được sống trong không gian thoáng mát, không bị ô nhiễm không khí.
Việc theo dõi và chăm sóc kịp thời sẽ giúp bé nhanh chóng hồi phục và tránh được các biến chứng nguy hiểm.