Tại sao cần chú ý đến những bệnh nguy hiểm khi mang thai?
Nhiều phụ nữ gặp vấn đề sức khỏe trong thai kỳ, và những biến chứng này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến cả mẹ và thai nhi. Ngay cả những phụ nữ khỏe mạnh trước khi mang thai cũng có thể gặp phải biến chứng do các bệnh lý thai kỳ.
Sự thay đổi liên tục của hormone nội tiết trong thời gian mang thai làm sức đề kháng của mẹ suy giảm, khiến mẹ bầu dễ mắc các bệnh nguy hiểm.
Việc trang bị kiến thức và thực hiện các biện pháp phòng ngừa giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và hạn chế các biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe thai kỳ. Dưới đây là tổng hợp 20 bệnh phổ biến trong thai kỳ mà các mẹ bầu cần lưu ý.
Huyết áp cao
Huyết áp cao, còn được gọi là tăng huyết áp, xảy ra khi các động mạch mang máu từ tim đến các cơ quan của cơ thể bị thu hẹp, làm tăng áp lực trong các động mạch. Đây là một trong những bệnh nguy hiểm khi mang thai mà mẹ bầu cần lưu ý.
Tăng huyết áp thai kỳ phát triển trong khi mang thai và thường xảy ra trong nửa sau của thai kỳ, giảm dần sau khi sinh.
Trong thai kỳ, tình trạng cao huyết áp có thể gây khó khăn cho máu đến được nhau thai, dẫn đến việc cung cấp chất dinh dưỡng và oxy cho thai nhi bị hạn chế. Lưu lượng máu giảm có thể làm chậm sự phát triển của thai nhi và tăng nguy cơ sinh non cũng như tiền sản giật.
Huyết áp cao là một bệnh nguy hiểm khi mang thai, chị em mắc bệnh này cần được theo dõi và kiểm soát bằng thuốc (nếu cần) trong suốt thai kỳ để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và thai nhi.
Tiểu đường thai kỳ
Tiểu đường thai kỳ là một dạng rối loạn chuyển hóa glucose do tuyến tụy không cung cấp đủ insulin cho cơ thể. Điều này dẫn đến sự tích tụ glucose trong máu, gây ra tình trạng đường huyết cao.
Tiểu đường thai kỳ là một bệnh lý nguy hiểm trong thai kỳ và có thể dẫn đến nhiều biến chứng như sảy thai, sinh non và tiền sản giật. Ở nhiều mẹ bầu, tiểu đường thai kỳ có thể tiến triển thành tiểu đường type II sau khi sinh.
Quản lý tiểu đường thai kỳ bằng cách tuân theo kế hoạch điều trị của bác sĩ là phương pháp tốt nhất để giảm hoặc ngăn ngừa các vấn đề liên quan đến lượng đường trong máu cao. Nếu không được kiểm soát, tiểu đường thai kỳ có thể gây ra huyết áp cao do tiền sản giật và tăng trọng lượng thai nhi, làm tăng nguy cơ phải sinh mổ.
Điều quan trọng là kiểm soát đường huyết thông qua chế độ ăn uống hợp lý, luyện tập và sử dụng thuốc nếu cần thiết để đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và thai nhi trong suốt thai kỳ.
Nhiễm trùng (bao gồm những bệnh lây qua đường tình dục)
Nhiễm trùng, bao gồm các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs), có thể xảy ra trong quá trình mang thai hoặc sinh nở và dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng cho mẹ và bé.
Một số bệnh nhiễm trùng được coi là nguy hiểm khi mang thai có thể truyền từ mẹ sang con trong khi sinh; các nhiễm trùng khác có thể lây nhiễm cho thai nhi trong thai kỳ. Việc chăm sóc và theo dõi y tế trước khi mang thai, trước khi sinh và sau sinh có thể giúp ngăn ngừa hoặc điều trị nhiều loại nhiễm trùng này.
Các bệnh nhiễm trùng trong thai kỳ có thể dẫn đến:
- Mất thai/sảy thai (trước 20 tuần mang thai) và thai chết lưu: Nhiễm trùng có thể gây ra tình trạng mất thai hoặc thai chết lưu do ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của thai nhi.
- Mang thai ngoài tử cung: Nhiễm trùng ở tử cung hoặc vòi trứng có thể làm hẹp đường dẫn, khiến phôi không thể trụ ở tử cung mà làm tổ tại ống dẫn trứng.
- Sinh non và trẻ nhẹ cân: Nhiễm trùng có thể dẫn đến sinh non (trước 37 tuần thai kỳ) và trẻ sinh ra bị nhẹ cân.
- Dị tật bẩm sinh: Bao gồm các vấn đề như mù, điếc, dị dạng xương và thiểu năng trí tuệ do nhiễm trùng trong thai kỳ.
- Tử vong và nhiễm trùng bẩm sinh ở trẻ sơ sinh: Nhiễm trùng trong thai kỳ là nguyên nhân chính khiến trẻ sơ sinh tử vong hoặc bị nhiễm trùng bẩm sinh.
Việc phát hiện sớm và điều trị các bệnh nhiễm trùng là cực kỳ quan trọng để bảo vệ sức khỏe của cả mẹ và thai nhi. Các biện pháp phòng ngừa và chăm sóc y tế kịp thời sẽ giúp giảm nguy cơ và tác động của các nhiễm trùng này trong thai kỳ.
Tiền sản giật
Tiền sản giật là một trong những bệnh nguy hiểm hàng đầu khi mang thai. Đây là một tình trạng y tế nghiêm trọng có thể dẫn đến sinh non và tử vong. Nguyên nhân chính xác của tiền sản giật vẫn chưa được xác định, nhưng có một số yếu tố rủi ro làm tăng nguy cơ mắc bệnh này, bao gồm:
- Mang thai lần đầu.
- Tiền sản giật ở lần mang thai trước.
- Thai phụ bị huyết áp cao, tiểu đường, bệnh thận và lupus ban đỏ.
- Mang thai ở độ tuổi từ 35 tuổi trở lên.
- Mang song thai hoặc nhiều thai nhi.
- Sản phụ bị béo phì.
Việc theo dõi và kiểm soát các yếu tố rủi ro này là rất quan trọng để giảm nguy cơ tiền sản giật và bảo đảm sức khỏe cho cả mẹ và thai nhi.
Sinh non
Sinh non không phải là bệnh, nhưng là tình trạng đặc biệt nguy hiểm khi mang thai. Trẻ sinh non (sinh trước tuần 37) có nguy cơ cao mắc các vấn đề về sức khỏe vì các cơ quan quan trọng như phổi và não chỉ hoàn thành phát triển trong những tuần cuối cùng trước khi đủ tháng (39 đến 40 tuần).
Một số điều kiện làm tăng nguy cơ sinh non bao gồm:
- Nhiễm trùng
- Phát triển cổ tử cung rút ngắn
- Tiền sử sinh non trước đó
Progesterone, một hormone được sản xuất tự nhiên trong thai kỳ, có thể được sử dụng để giúp ngăn ngừa sinh non ở một số phụ nữ. Nghiên cứu cho thấy rằng bổ sung progesterone cho những phụ nữ có nguy cơ sinh non cao do tiền sử sinh non trước đó có thể giảm 1/3 nguy cơ sinh non sau đó.
Các bác sĩ khuyến cáo mẹ bầu cần thăm khám thai định kỳ theo chỉ định và đến các cơ sở y tế ngay khi có dấu hiệu bất thường để được kiểm tra và điều trị kịp thời.
Sảy thai
Sảy thai là thuật ngữ dùng để mô tả việc mất thai do nguyên nhân tự nhiên trước tuần thứ 20 của thai kỳ. Các dấu hiệu có thể bao gồm:
- Đốm âm đạo hoặc chảy máu.
- Chuột rút.
- Dịch lỏng từ âm đạo.
Tuy nhiên, chảy máu từ âm đạo không luôn có nghĩa là sảy thai sẽ xảy ra hoặc đang xảy ra. Phụ nữ gặp phải dấu hiệu này tại bất kỳ thời điểm nào trong thai kỳ nên đến bệnh viện kịp thời để được kiểm tra và xử lý, tránh rủi ro xảy ra.
Buồn nôn và ói mửa dữ dội
Buồn nôn và nôn là hiện tượng bình thường trong thai kỳ, đặc biệt là trong ba tháng đầu tiên. Tuy nhiên, một số phụ nữ gặp các triệu chứng ốm nghén nghiêm trọng hơn kéo dài trong tam cá nguyệt thứ ba.
Tình trạng buồn nôn và ói mửa nghiêm trọng có thể do hội chứng hyperemesis gravidarum, một bệnh nguy hiểm khi mang thai. Hội chứng này dẫn đến:
- Giảm cân.
- Giảm sự thèm ăn.
- Mất nước.
- Có thể ngất xỉu.
Phụ nữ gặp phải triệu chứng này cần được chăm sóc y tế để đảm bảo sức khỏe của cả mẹ và thai nhi.
Thiếu máu
Phụ nữ mang thai cần nhiều chất sắt hơn bình thường để tạo ra lượng máu tăng thêm trong thai kỳ. Thiếu máu do thiếu sắt khá phổ biến và có thể dẫn đến các vấn đề như sinh non và trẻ sinh nhẹ cân.
Các triệu chứng của thiếu máu do thiếu sắt bao gồm:
- Mệt mỏi hoặc ngất xỉu
- Khó thở
- Da xanh xao
Phụ nữ mang thai nên bổ sung 27 miligam sắt mỗi ngày, thường có trong các loại vitamin trước khi sinh. Một số trường hợp cần thêm chất sắt thông qua viên uống bổ sung.
Hen suyễn
Hen suyễn có thể tồn tại từ trước khi mang thai và dễ tái phát trong các tháng cuối thai kỳ. Thai phụ có tiền sử hen suyễn nên sử dụng thuốc trị hen suyễn dạng khí dung để tránh ảnh hưởng đến thai nhi.
Hen suyễn có thể làm giảm lượng oxy cung cấp cho thai nhi, gây nguy cơ sinh non. Trong giai đoạn cuối thai kỳ, thai phụ nên luôn mang theo ống hít để kiểm soát bệnh kịp thời.
Trầm cảm
Trầm cảm là tình trạng dễ gặp ở phụ nữ mang thai, biểu hiện qua các triệu chứng như buồn chán, mất ngủ và mất năng lượng. Đây là một tình trạng nguy hiểm có thể kéo dài sau sinh, ảnh hưởng đến cả mẹ và thai nhi.
Trầm cảm có thể khiến mẹ bầu tăng cân kém, nghiện thuốc hoặc rượu, và trong tình huống xấu nhất, có ý định tự tử. Thai nhi của mẹ bị trầm cảm có nguy cơ suy dinh dưỡng, chậm phát triển và sinh non.
Mẹ bầu cần được theo dõi và điều trị kịp thời khi có dấu hiệu trầm cảm.
Cảm cúm
Mẹ bầu dễ bị nhiễm siêu vi gây cảm cúm do hệ miễn dịch suy giảm trong thai kỳ.
Cảm cúm có thể dẫn đến sinh non hoặc dị tật thai nhi. Mẹ bầu nên tránh tự ý dùng thuốc và tuân theo chỉ định của bác sĩ. Để nâng cao hệ miễn dịch, mẹ bầu nên ăn nhiều tỏi, hoa quả và uống đủ nước.
Phù chân
Phù chân là triệu chứng phổ biến và gây khó chịu cho nhiều chị em mang thai. Bạn có thể bị phù nề ở tay, chân, mặt do lượng nước tích tụ trong cơ thể nhiều hơn trong thai kỳ. Nếu uống ít nước, cơ thể sẽ càng trữ nước nhiều hơn, làm tình trạng phù nặng hơn.
Giải pháp khắc phục tình trạng phù chân:
- Khi ngủ hoặc ngồi làm việc, hãy gác chân cao.
- Mặc quần áo rộng rãi, thoải mái.
- Uống đủ nước hàng ngày.
- Đi bộ ít nhất 20-30 phút mỗi ngày.
Đau lưng
Đau lưng là một vấn đề phổ biến và gây khó chịu khi mang thai, xuất hiện do nhiều nguyên nhân như tăng cân, áp lực lên thắt lưng và xương chậu nở dần. Đứng hoặc ngồi lâu sẽ đặc biệt gây đau nhức.
Giải pháp giảm đau lưng cho phụ nữ mang thai:
- Ngồi trên ghế có chỗ tựa êm ái.
- Tránh khiêng đồ nặng.
- Hạn chế ngồi quá lâu.
- Tránh mang giày cao gót.
Việc tuân thủ các biện pháp này sẽ giúp mẹ bầu giảm bớt tình trạng phù chân và đau lưng, mang lại sự thoải mái hơn trong suốt thai kỳ.
Hội chứng HELLP
Hội chứng HELLP là một rối loạn nghiêm trọng liên quan đến gan và máu, có thể đe dọa tính mạng nếu không được điều trị kịp thời. Hội chứng này thường xuất hiện sau tuần thứ 20 của thai kỳ và liên quan đến tiền sản giật, mặc dù có thể xảy ra sớm hơn hoặc sau khi sinh.
Các triệu chứng chính khi xét nghiệm máu bao gồm:
- Tan máu (Hemolysis)
- Men gan cao (Elevated Liver Enzymes)
- Số lượng tiểu cầu thấp (Low Platelet Count)
Các biến chứng thường gặp của hội chứng HELLP:
- Động kinh
- Đột quỵ
- Vỡ gan
- Nhau bong non, gây chảy máu và ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi, có thể dẫn đến sinh non hoặc thai chết lưu
Ứ mật tại gan
Ứ mật tại gan là một tình trạng nguy hiểm khi mang thai, thường xuất hiện vào giai đoạn cuối thai kỳ và gây ra ngứa dữ dội, đặc biệt ở bàn tay và bàn chân.
Dấu hiệu ứ mật thai kỳ:
- Ngứa, đặc biệt là ở bàn tay và bàn chân
- Nước tiểu có màu sẫm
- Đau ở phần trên bên phải của bụng (không do sỏi mật)
- Phân có màu nhạt
- Mệt mỏi hoặc kiệt sức
- Mất cảm giác ngon miệng
Nguyên nhân gây ứ mật tại gan có thể bao gồm:
- Tiền sử cá nhân hoặc gia đình bị ứ mật thai kỳ
- Tiền sử bệnh gan
- Mang thai đôi
Khi phát hiện các triệu chứng của ứ mật tại gan, bác sĩ sẽ tiến hành xét nghiệm máu để kiểm tra chức năng gan và hàm lượng acid mật trong máu. Điều này giúp xác định tình trạng bệnh và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp để bảo đảm an toàn cho cả mẹ và thai nhi.
Viêm gan siêu vi B
Viêm gan siêu vi B là một bệnh nguy hiểm khi mang thai. Virus viêm gan B dễ lây truyền từ mẹ sang con, và trẻ sơ sinh bị lây nhiễm có nguy cơ cao chuyển sang mãn tính, xơ gan và ung thư gan.
Phòng tránh bệnh viêm gan B:
- Phụ nữ trong độ tuổi mang thai nên tiêm phòng vaccine viêm gan B.
- Nếu đã bị nhiễm bệnh, người mẹ cần được theo dõi và hướng dẫn cụ thể trong suốt thai kỳ.
- Trẻ sơ sinh cần được tiêm phòng ngay sau khi sinh ra để bảo vệ khỏi nhiễm trùng.
Táo bón
Táo bón xảy ra ở hơn 50% phụ nữ mang thai, nguyên nhân do ít vận động, nồng độ hormone progesterone tăng làm giảm nhu động ruột và sự chèn ép của thai nhi lên đại tràng. Ngoài ra, việc sử dụng nhiều thực phẩm chứa sắt cũng có thể gây nóng trong cơ thể.
Hậu quả của táo bón kéo dài:
- Các chất độc hại trong phân có thể xâm nhập trở lại đường tiêu hóa, gây nhiễm độc không mong muốn.
Chuột rút
Chuột rút là triệu chứng co thắt gây đau, làm cẳng chân duỗi đơ và các ngón chân quắp xuống. Triệu chứng này thường xảy ra ở bắp chân và bàn chân, chủ yếu vào ban đêm.
Nguyên nhân gây chuột rút:
- Thiếu canxi trong cơ thể.
Giải pháp khi bị chuột rút:
- Xoa bóp nhẹ nhàng bắp chân và bàn chân để tạo cảm giác thoải mái.
- Uống bổ sung viên canxi và vitamin D.
Việc hiểu rõ và phòng ngừa các bệnh lý và triệu chứng trong thai kỳ giúp mẹ bầu duy trì sức khỏe tốt hơn cho bản thân và thai nhi.
Tiểu rắt
Tiểu rắt thường gặp trong 3 tháng đầu thai kỳ và không phải là bệnh lý nguy hiểm. Tình trạng này xảy ra do tử cung to dần lên, đè trực tiếp vào phía sau bàng quang, gây kích thích làm thai phụ luôn có cảm giác mót tiểu.
Giải pháp cho tình trạng tiểu rắt:
- Mẹ bầu nên uống ít nước trước khi đi ngủ để giảm bớt cảm giác mót tiểu vào ban đêm.
Khó thở
Khó thở chủ yếu xảy ra ở cuối thai kỳ khi sức ép của thai nhi đè lên cơ hoành. Thiếu máu cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến tình trạng này.
Giải pháp cho tình trạng khó thở:
- Mẹ bầu nên dành nhiều thời gian nghỉ ngơi.
- Kê thêm gối khi ngủ để giúp dễ thở hơn.