- Tầm quan trọng của sắt đối với bà bầu
Sắt đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc tạo hemoglobin, một thành phần thiết yếu của máu. Đây là khoáng chất cần thiết trong suốt quá trình mang thai. Khi mang thai, nhu cầu sắt của người mẹ tăng lên để hỗ trợ sự phát triển của thai nhi và duy trì sức khỏe của mẹ. Nếu không bổ sung đủ sắt, thai nhi sẽ lấy sắt từ máu của mẹ để phát triển, dẫn đến tình trạng thiếu sắt ở mẹ.
Ảnh hưởng của việc thiếu sắt khi mang thai
Thiếu sắt khi mang thai có thể dẫn đến các triệu chứng như mệt mỏi, khó thở và làm giảm khả năng vận chuyển oxy của máu. Ngoài ra, thiếu sắt còn có thể gây ra những vấn đề sau:
- Mẹ bầu có cảm giác chán ăn, khó ngủ và mệt mỏi. Sức đề kháng của mẹ giảm, dẫn đến nguy cơ nhiễm trùng cao hơn.
- Trẻ có nguy cơ thiếu máu ngay từ khi sinh ra, ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển sau này.
- Tăng nguy cơ sinh non, nhiễm trùng hậu sản và băng huyết sau sinh.
- Trẻ có thể bị suy dinh dưỡng bào thai, sinh non tháng hoặc nhẹ cân.
- Ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ.
Cách bổ sung sắt cho bà bầu
Bà bầu có thể bổ sung sắt thông qua chế độ ăn uống hàng ngày với các thực phẩm giàu sắt như:
- Thịt gia cầm, cá, nghêu, hàu, lòng đỏ trứng, tim, gan
- Các loại rau xanh như cải bó xôi, bông cải xanh, cần tây, cải xoăn
- Các loại đậu, ngũ cốc, hạt và các loại quả khô
Ngoài ra, bà bầu có thể bổ sung sắt bằng các loại thuốc hoặc thực phẩm chức năng chứa sắt theo chỉ định của bác sĩ.
Ngộ độc sắt và cách phòng tránh
Ngộ độc sắt xảy ra khi cơ thể hấp thụ quá nhiều sắt, dẫn đến các triệu chứng như buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy và đau bụng. Trong trường hợp nghiêm trọng, có thể dẫn đến tổn thương gan, xơ gan, bệnh cơ tim và đái tháo đường. Để tránh ngộ độc sắt, bà bầu nên tuân thủ liều lượng bổ sung sắt do bác sĩ chỉ định và không tự ý tăng liều lượng.
Việc bổ sung sắt đầy đủ trong suốt thai kỳ là rất quan trọng để đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé. Bà bầu nên bổ sung sắt thông qua chế độ ăn uống hàng ngày và tuân theo hướng dẫn của bác sĩ để tránh thiếu sắt và các biến chứng liên quan.
2. Các tác dụng phụ của thuốc sắt đối với bà bầu
Táo bón: Đây là tác dụng phụ phổ biến nhất khi sử dụng thuốc sắt. Để hạn chế táo bón, mẹ bầu nên ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ, uống ít nhất 2 lít nước mỗi ngày và tập thể dục thường xuyên. Nếu táo bón kéo dài và nghiêm trọng, mẹ bầu cần đến cơ sở y tế để khám.
Kích thích tiêu hóa: Thuốc sắt có thể gây kích thích tiêu hóa, khiến mẹ bầu bị đau bụng hoặc co thắt bụng. Để giảm thiểu tình trạng này, mẹ bầu nên uống viên sắt cùng với bữa ăn.
Buồn nôn và nôn: Thuốc sắt có thể làm tình trạng ốm nghén trở nên nặng hơn. Mẹ bầu nên uống viên sắt cùng với bữa ăn thay vì khi đói để giảm nhẹ triệu chứng buồn nôn và nôn. Nếu triệu chứng nghiêm trọng và kèm theo sốt, mẹ bầu cần đến cơ sở y tế để khám chuyên khoa.
Phân và nước tiểu sẫm màu: Một số mẹ bầu khi uống thuốc sắt thấy phân sẫm màu hơn, có thể là phân xanh hoặc phân đen, và nước tiểu sẫm màu. Đây là tác dụng phụ bình thường và sẽ hết khi ngừng uống thuốc sắt.
Các tác dụng phụ của thuốc sắt cho bà bầu thường không ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe mẹ bầu và thai nhi. Tuy nhiên, để hạn chế tác dụng phụ, mẹ bầu nên duy trì chế độ ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, sinh hoạt điều độ và tránh căng thẳng, stress.
3. Nên bổ sung sắt thế nào?
Theo khuyến cáo, trước khi có kế hoạch mang thai, phụ nữ cần bổ sung sắt tối thiểu 15mg/ngày. Tuy nhiên, trong quá trình mang thai, cơ thể mẹ cần nhiều sắt hơn để đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé.
Khi phát hiện có thai, mẹ bầu nên bắt đầu sử dụng viên sắt mỗi ngày và kéo dài tới sau khi sinh một tháng. Liều bổ sung được khuyến nghị là 60mg sắt mỗi ngày. Đồng thời, mẹ bầu nên sử dụng thêm các thực phẩm giàu sắt để đảm bảo lượng sắt cần thiết cho cơ thể.
Ngoài các tác dụng phụ như đã đề cập, viên sắt có những ưu điểm như dễ uống và không gây buồn nôn, mặc dù hấp thu kém hơn sắt nước và gây nóng trong nhiều hơn. Khi bổ sung viên sắt, mẹ bầu cần lưu ý:
- Uống viên sắt lúc bụng đói để sắt dễ hấp thu, và uống kèm với nước giàu vitamin C như nước cam, nước chanh.
- Uống sắt sau khi ăn 1-2 giờ để cơ thể hấp thụ sắt tốt nhất.
- Không uống thuốc sắt cùng lúc với thuốc bổ sung canxi, thực phẩm giàu canxi hay sữa vì canxi cản trở hấp thụ sắt.
- Uống nhiều nước và ăn thực phẩm giàu chất xơ để phòng táo bón.
- Dùng nước lọc để uống thuốc sắt, tránh sử dụng trà hay cà phê vì sẽ làm giảm sự hấp thụ sắt.
- Tránh bổ sung sắt cho bà bầu bị mẫn cảm với sắt II sulfat hoặc khi cơ thể thừa sắt.
Trước khi sử dụng thuốc bổ sung sắt, mẹ bầu nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa và tuân thủ chỉ định của bác sĩ để tránh nguy cơ xơ gan, bệnh cơ tim hay đái tháo đường do bổ sung sắt quá liều.
Những tác dụng phụ của thuốc sắt cho bà bầu
Táo bón: Đây là tác dụng phụ phổ biến nhất khi sử dụng thuốc sắt. Để hạn chế tình trạng này, mẹ bầu nên ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ, uống ít nhất 2 lít nước mỗi ngày và tập thể dục thường xuyên. Nếu táo bón kéo dài và nghiêm trọng, mẹ bầu cần đến cơ sở y tế để khám.
Kích thích tiêu hóa: Thuốc sắt có thể gây kích thích tiêu hóa, khiến mẹ bầu bị đau bụng hoặc co thắt bụng. Để giảm thiểu tình trạng này, mẹ bầu nên uống viên sắt cùng với bữa ăn.
Buồn nôn và nôn: Thuốc sắt có thể làm tình trạng ốm nghén trở nên nặng hơn. Mẹ bầu nên uống viên sắt cùng với bữa ăn thay vì khi đói để giảm nhẹ triệu chứng buồn nôn và nôn. Nếu triệu chứng nghiêm trọng và kèm theo sốt, mẹ bầu cần đến cơ sở y tế để khám chuyên khoa.
Phân và nước tiểu sẫm màu: Một số mẹ bầu khi uống thuốc sắt thấy phân sẫm màu hơn, có thể là phân xanh hoặc phân đen, và nước tiểu sẫm màu. Đây là tác dụng phụ bình thường và sẽ hết khi ngừng uống thuốc sắt.
Lưu ý khi bổ sung sắt cho bà bầu
- Canxi có trong thực phẩm hàng ngày, thuốc bổ và một số thuốc kháng acid để điều trị bệnh tiêu hóa. Do đó, bà bầu cần chú ý không bổ sung canxi vượt quá 2.500mg/ngày để tránh quá liều và gây tăng canxi máu.
- Nếu cần thiết phải bổ sung canxi dưới dạng thuốc qua đường uống, loại thuốc và liều lượng phải do bác sĩ quyết định và giám sát chặt chẽ.
- Phụ nữ thiếu hụt canxi từ trước khi mang thai nên bổ sung canxi để phòng ngừa nguy cơ tiền sản giật, đặc biệt là những người có nguy cơ cao bị tăng huyết áp.
- Khi bổ sung canxi, bác sĩ thường chỉ định kèm thêm vitamin D để tăng cường hiệu quả hấp thụ canxi.
- Không bổ sung sắt cùng thời điểm với thực phẩm giàu canxi, chocolate, trà, ca cao vì sẽ làm giảm hấp thu canxi.
Chăm sóc thai kỳ trong 3 tháng đầu
- Hiểu rõ các dấu hiệu sớm khi mang thai, ngộ độc thai nghén, ra máu trong thai kỳ.
- Khám thai lần đầu kịp thời, đúng và đủ để tránh khám quá sớm hoặc quá muộn.
- Sàng lọc dị tật thai nhi ở tuần thứ 12 để phát hiện những dị tật có thể can thiệp sớm.
- Phân biệt chảy máu âm đạo thông thường và chảy máu âm đạo bệnh lý để can thiệp giữ thai kịp thời.
- Sàng lọc bệnh lý tuyến giáp trong 3 tháng đầu thai kỳ để tránh những rủi ro trước và trong khi sinh.