- Vàng da ở trẻ sơ sinh là gì?
Hiện tượng vàng da rất phổ biến ở trẻ sơ sinh, đặc biệt là trẻ sinh non. Vàng da thường xuất hiện sau 2-3 ngày sau khi chào đời. Đối với trẻ đủ tháng, tỷ lệ vàng da ít hơn, chỉ chiếm khoảng 25-30%.
Nguyên nhân gây vàng da sinh lý:
- Tích tụ bilirubin: Bilirubin là chất màu vàng sinh ra khi các tế bào hồng cầu bị phá vỡ. Trẻ sơ sinh có số lượng hồng cầu cao và gan chưa đủ trưởng thành để đào thải hết bilirubin, gây nên vàng da.
- Thời gian tự khỏi: Vàng da sinh lý thường tự hết sau khoảng 2 tuần khi gan phát triển đủ để xử lý bilirubin.
Phân biệt vàng da sinh lý với vàng da bệnh lý:
- Vàng da sinh lý: Tự khỏi sau khoảng 2 tuần, không gây nguy hiểm.
- Vàng da bệnh lý: Cần bác sĩ điều trị, có thể là dấu hiệu của bệnh tiềm tàng.
2. Phân biệt vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý ở trẻ sơ sinh
- Vị trí vàng da: Vàng da xuất hiện ở vùng mặt, cổ, ngực và vùng bụng phía trên rốn.
- Thời điểm xuất hiện: Khoảng 48-72 giờ sau sinh.
- Thời gian tự khỏi: Tự khỏi trong vòng 1 tuần với trẻ sinh đủ tháng và 2 tuần với trẻ sinh non.
- Không có triệu chứng bất thường: Không kết hợp với các triệu chứng bất thường khác.
- Nước tiểu và phân: Nước tiểu có màu tối hoặc vàng, phân nhạt màu.
- Phát triển bình thường: Trẻ vẫn phát triển tốt và lên cân đều.
Dấu hiệu cảnh báo vàng da bệnh lý ở trẻ sơ sinh
- Mức độ và vị trí: Vàng da rất đậm, vàng toàn thân và cả mắt.
- Thời điểm xuất hiện: Xuất hiện sớm từ ngày đầu tiên sau sinh.
- Thời gian không khỏi: Không khỏi sau 1 tuần ở trẻ đủ tháng và 2 tuần đối với trẻ sinh non.
- Triệu chứng kèm theo: Bỏ bú hoặc bú kém, sốt, khóc nhiều, lừ đừ, ngưng thở, thở nhanh, thay đổi thân nhiệt.
3. Vàng da bệnh lý nguy hiểm như thế nào?
Vàng da bệnh lý ở trẻ sơ sinh là tình trạng nghiêm trọng, có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời.
Bilirubin não cấp tính
Biến chứng này cần được nghĩ tới khi phát hiện trẻ bị vàng da kết hợp với các dấu hiệu sau:
- Ngủ li bì
- Không tập trung
- Khóc thét
- Bỏ bú
- Sốt cao
- Xoắn vặn
- Co giật
Bilirubin rất độc hại đối với tế bào não, vàng da nặng có thể khiến bilirubin thấm vào não, gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng.
Vàng da nhân (Bệnh não do Bilirubin)
Khi bilirubin vượt qua giới hạn cho phép, gan không thể đào thải kịp, dẫn đến nguy cơ thấm vào não và gây tổn thương không thể hồi phục. Nếu được chẩn đoán vàng da bệnh lý, trẻ cần được điều trị càng sớm càng tốt, cụ thể là trước 7 ngày sau sinh để phòng ngừa tổn thương não.
4. Phòng tránh vàng da bệnh lý như thế nào?
Nếu vàng da bệnh lý ở trẻ sơ sinh không được phát hiện và điều trị kịp thời, có thể gây nhiễm độc thần kinh, để lại di chứng bại não suốt đời hoặc thậm chí tử vong. Dưới đây là các biện pháp để đề phòng và phát hiện sớm vàng da bệnh lý ở trẻ sơ sinh:
Tuân thủ lịch khám thai
- Khám thai định kỳ: Mẹ cần tuân thủ theo đúng lịch khám thai của bác sĩ để phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe của thai nhi.
- Chế độ ăn uống và nghỉ ngơi: Đặc biệt chú trọng đến chế độ ăn uống và nghỉ ngơi hợp lý trong các tháng cuối thai kỳ để tránh sinh non.
- Theo dõi triệu chứng: Khi phát hiện các triệu chứng bất thường trong quá trình thai nghén, cần đến cơ sở y tế ngay để được bác sĩ sản khoa theo dõi.
Theo dõi và chăm sóc sau sinh
- Vàng da sinh lý: Theo dõi kỹ lưỡng trẻ bị vàng da sinh lý. Cho trẻ bú mẹ đầy đủ và tắm nắng mỗi sáng đúng cách để giảm bilirubin.
- Đưa trẻ đi khám: Nếu thấy trẻ vàng da nhiều và kéo dài, phải sớm đưa đến bác sĩ chuyên khoa Nhi thăm khám và điều trị ngay.
Nhận biết dấu hiệu cảnh báo
- Nắm rõ dấu hiệu: Phụ huynh cần nắm rõ các dấu hiệu cảnh báo vàng da bệnh lý để theo dõi bé chặt chẽ.
- Tránh chủ quan: Đặc biệt, cần tránh nhầm lẫn giữa vàng da bệnh lý và vàng da sinh lý, từ đó không chủ quan mà bỏ qua điều trị kịp thời.